مدرسه علمیه زینبیه رشت

• پژوهشگر واقعی هیچگاه نباید ساده انگارانه، شتابزده و بدون مطالعه اکتشافی دست به تهیه طرح بزند زیرا این امر به شدت از اعتبار علمی او می¬کاهد؛ بنابراین با مطالعة اولیه، مشورت با صاحب نظران و سپس بررسی دقیق منابع اقدام به تهیه طرح¬نامه نماید.
• در نگارش طرح نامه از پرداختن به مقدمات و افق¬های دور در متن تحقیق دوری کرده و به اصل مطلب با فضاسازی مناسب و کوتاه بپردازد.
• محقق باید سوالات اصلی و فرعی را به خوبی طراحی کرده سپس به پاسخگویی دقیق آنها بپردازد.
• منبع شناسی دقیق، مستند و متّقن از ضروریات انجام تحقیق است و بیش از نیمی از کار تحقیقی است و انجام پژوهش را تسهیل می¬کند. مراجعه به منابع و مطالعة اکتشافی برای تهیه طرح نامة تحقیق از اصول اولیه پژوهشی است.
• باید دانست که در عصر فن¬آوری و ارتباطات قرار داریم و اساساً محتوای هیچ تحقیق و نوشته¬ای بر کسی پوشیده نمی¬ماند؛ بنابراین در برداشت مطالب یا استفاده از هندسة تحقیقی دیگران باید کاملاً شفاف باشیم. چه بسا بعدها با ادعای نویسندگان مواجه خواهیم شد. پژوهشگر باید امانت¬داری لازم را مراعات کرده و مستندسازی نماید، در غیر این صورت هرگونه مسئولیت¬های آتی و پاسخگویی اخلاقی و قانونی، متوجه او خواهد بود.
• توجه داشته باشیم که بدون تحقیق و تفحص، نام کتاب، مقاله یا پایان نامه¬ای را در منبع تحقیق (طرح نامه) درج کردن و در آینده آگاهی یافتن از اینکه اساساً در آن اثر مطلبی در راستای موضوع تحقیق وجود نداشته، صداقت طراح را مورد خدشه قرار خواهد داد.
• پژوهشگران تنها به یافته¬ها و دستاوردهای دیگران بسنده نکنند، بلکه با بازنگری و مهندسی فکری جدید، در پی طرحی نو و به دست آوردن یافته¬های نوین باشند و به خلق ایده¬ای جدید روی آورند.
• بدون مطالعه اکتشافی و فهم و پیچیدگی¬های موضوع و جوانب آن در طرح نویسی تنها به عبارت پردازی و لفاظی تهی از محتوا بسنده نشود.
• پی¬جویی کردن عناوین مرتبط با تحقیق در منابع مختلف اعم از سایت¬ها و کتابخانه ملی برای منبع یابی در سه حیطه مقالات، پایان نامه¬ها و کتاب¬ها در منبع شناسی حائز اهمیت است و باید دقیقاً در منبع شناسی این سه حیطه از هم تفکیک و منابع آن ذکر گردد.
• توصیه می¬شود به منابع مستقیم و مربوط به مسئله¬ی پژوهش با همان عنوان مراجعه شود و از آوردن کتاب¬های عام و کلی پرهیز گردد؛ مانند ذکر «المیزان»، «وسائل الشیعه» یا هر کتاب مرجع دیگر؛ اگر هم به کتاب¬های مرجع، رجوع مستقیم می¬شود قسمت یا فصل مورد نظر که در ارتباط با موضوع است ذکر گردد.
• محقق باید از ابتدا بداند به دنبال حل چه مشکل یا مسئله¬ای است و دیگران چه تلاشی در رابطه با موضوع داشته اند، آیا تحقیق او جدید است و نگاه تازه ای به موضوع دارد؟ در پایان بررسی کند که آیا به سئوالات یا اهداف از پیش تعیین شده دست یافته است؟ اگر دست یافته چه مطالبی هستند و آنها را در نتیجه¬گیری بیان نماید.
• چنانچه با تسامح و کوتاهی پژوهشی، طرح یا نوشته¬ای آماده و ارایه گردد، در حقیقت اولین خدشه علمی متوجه خود پژوهشگر و اساتید راهنما خواهد شد.
• رعایت شاخصه¬های یک اثر فاخر:
• متفاوت بودن از آثار دیگران ( نویسنده باید بداند کار تحقیقی او چه زاویه ای را در نظر گرفته که متفاوت از دیگر آثار است و این را در ضرورت انجام تحقیق بنویسد.)
• نوآورانه و پژوهشگرانه بودن همراه با تحلیل و تبیین؛
• باز نمودن زوایا و افق¬های جدید در تحقیق؛
تکراری نبودن و آغاز نمودن از نقطه¬ای که دیگران به انجام رسانده¬اند.